Voor veel artiesten is optreden de ultieme droom. Maar hoe ziet de weg naar een financieel stabiele carrière eruit? Uit de Fair Pop Pilot, een onderzoek naar eerlijke verloning in de Nederlandse popsector, blijkt dat veel artiesten structureel te weinig verdienen… zelfs als ze zalen uitverkopen.
In de podcast ‘De Machine’ van VPRO besprak Rita Zipora, bestuurslid van BAM! Popauteurs, deze bevindingen onlangs. Hierin onderscheidde ze cruciale fases waarin artiesten ondanks hun succes financieel kwetsbaar blijven. Daarnaast toont het onderzoek aan dat de muziekindustrie structurele veranderingen nodig heeft om een eerlijke vergoeding te garanderen.
1. De startfase: optreden voor exposure (en weinig geld)
Veel artiesten beginnen met open mics, showcases en voorprogramma’s. Dit zijn waardevolle ervaringen, maar financieel levert het vaak niets op. In deze fase is het normaal om te investeren in je carrière, maar volgens de Fair Pop Pilot verdienen veel beginnende artiesten zelfs niet genoeg om hun onkosten te dekken.
Dit betekent dat ze vaak geld moeten toeleggen op hun optredens vanwege reiskosten, productiekosten en/of promotie. Bovendien blijkt uit het onderzoek dat een deel van deze artiesten zich genoodzaakt voelt om gratis te spelen in de hoop op betere kansen, terwijl andere sectoren wél eerlijke minimumtarieven hanteren voor starters.
2. De professionalisering: het moeizame middensegment
Wanneer artiesten een toegewijde fanbase opbouwen, kunnen ze vaker geboekt worden voor festivals en poppodia. Dit is waar een belangrijk probleem begint, zoals Zipora aangeeft in ‘De Machine’.
Wat blijkt uit de Fair Pop Pilot?
✅ Structureel te lage gages: In deze fase worden artiesten meestal betaald, maar vaak nog steeds onder het niveau van een eerlijke gage. Het onderzoek liet zien dat artiesten gemiddeld 35% tot 72% te weinig betaald krijgen voor hun optredens. Dit betekent dat zelfs als je een zaal vol krijgt, je niet automatisch voldoende verdient om je vaste lasten te dekken.
✅ Hogere kosten bij poppodia, maar budgetten blijven achter: Door professionalisering hebben podia te maken met hogere kosten voor podiumtechniek, personeel en veiligheid. Deze stijgende kosten worden echter niet doorberekend naar ticketprijzen of artiestenbudgetten. Hierdoor blijft de gage van artiesten hangen op een niveau dat niet in verhouding staat tot de waarde die ze leveren.
✅ Onrealistische verloningsmodellen: Veel artiesten worden nog steeds per show betaald op basis van een percentage van de kaartverkoop. Hierbij wordt geen rekening gehouden met hun vaste kosten zoals repetitietijd, vervoer en crew. Dit leidt ertoe dat deze muzikanten ondanks volle zalen niet fatsoenlijk kunnen leven van hun optredens.
✅ Amper ruimte voor groei: Omdat artiesten in deze fase net genoeg verdienen om door te gaan, maar niet om te investeren in bijvoorbeeld een grotere liveshow of betere productie, blijven ze vastzitten in een vicieuze cirkel. Hierdoor stagneert hun ontwikkeling!
3. De professionele fase: financiële stabiliteit of nog steeds strijd?
Een select aantal artiesten bereikt het punt waarop ze fulltime van muziek kunnen leven. Echter is er zelfs in deze fase geen garantie voor financiële stabiliteit. Volgens de Fair Pop Pilot blijven artiesten afhankelijk van een aantal onzekere factoren:
✅ Geen standaard fair pay model: Anders dan in sectoren zoals theater of dans (waar CAO’s en minimumtarieven worden gehanteerd) moeten artiesten in de popmuziek zelf onderhandelen over hun gage. Dit betekent dat er grote verschillen zitten in wat muzikanten betaald krijgen voor vergelijkbaar werk.
✅ Weinig zekerheid op lange termijn: Zelfs succesvolle artiesten hebben te maken met periodes waarin ze minder inkomsten hebben, bijvoorbeeld buiten het festivalseizoen. Omdat veel artiesten werken als zelfstandige zonder vast contract, zijn ze financieel kwetsbaar.
✅ Eerlijke ticketprijzen kunnen helpen: Uit de pilot blijkt dat een kleine tickettoeslag of subsidies kunnen helpen om gages op een eerlijk niveau te krijgen, zonder dat dit grote impact heeft op de beleving van het publiek.
De Fair Pop Pilot toont aan dat veel artiesten (zelfs als ze zalen uitverkopen) structureel onderbetaald worden. Dit probleem begint in de startfase en zet zich door tot in het professionele segment, waardoor veel muzikanten moeite hebben om een duurzame carrière op te bouwen.
Bouw daarom aan je zakelijke skills en werk samen met anderen om eerlijke verloning in de industrie te bevorderen. Denk aan slimme verdienmodellen zoals premium fanbelevingen, VIP-tickets of online fancommunity’s.
Hoe zie jij de toekomst van muzikanten in de Nederlandse live-sector? Laat het weten in de comments hieronder of via de mail.